Page 47 - ekim2021

lenmesi sırasında yoğun kortizon kullanımı söz konusu
olduğu için aspergilloz gibi invaziv fungal enfeksiyon-
lar açısından izlemi gerekir. Kovid 19 hastası bir insa-
nın iyileşmesi ancak 2-4 hafta içersinde olabilir. Kritik
hastaların yoğun bakımda kaybedilmesinde gelişen
fungal enfeksiyonlar ve yaygın endotel harabiyetine
bağlanmaktadır. Buna bağlı olarak gelişen akciğerle-
rin yetersizliği ve yapılan postmortem çalışmalarda
yaygın damar içi pıhtılaşmalar hastaların covide yenik
düşmesine neden olan en önemli faktörlerdir. Medya-
da çok gündemde olan bağışıklık sistemini artıran bazı
bitki kökenli ilaçlar dikkatli kullanılmalıdır. Bu bitki
kökenli içecek ve ilaçlar özellikle kronik hastalığı olan
yaşlı insanlarda kullandıkları bir çok ilaçlarla geçim- ise daha güvenli ve antikor düzeyi daha yüksek bulun-
sizlik yaratabilir. Hastaların doktor kontrolü olmadan muştur. İnaktif aşı olan aşıların yan etkisi daha az ol-
bu alternatif tıbbı ilaçları kullanması uygun değildir. masına rağmen antikor oluşturma süreçleri ve yüzdesi
daha düşüktür. Şu anda iki doz inaktif aşıdan sonra
Hasta İzlemi bir veya iki doz biontek aşısı önerilmektedir. Bionte-
ch aşısının iki dozundan sonra yeterli antikor oluştuğu
Kovid 19 antijeni pozitif olan her hasta yoğun bakı- yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Aşı olanların yo-
ma gidip ölecek diye bir korkuyu kabul etmek doğru ğun bakıma gitme olasılığı anlamlı olarak azalmıştır.
değildir. Erkan tanı ve tedavi hasta için çok önemli- Şu anda hiç aşı olmayanlarda yoğun bakıma gidecek
dir. Hastaya verilecek destek ve antiviral tedavi en ciddi ve kritik kovid enfeksiyonu görülmektedir. Tüm
az 10-14 gün izlenmelidir. Hastaların enfeksiyonu ge- dünyada en fazla kullanılan ve ülkemizde de bulunan
çirip iyileşme süreçleri 1-6 ay arasında değişir. Yoğun bu aşının yüz binde 1-10 arası bazı yan etkileri bildi-
bakımdan çıkan hastaların mutlaka solunum egzersiz- rilmektedir. Özellikle kalp kasında inflamasyon yapan
leri ile akciğer volumunu artırmaları gerekir. Kovid bu yan etkiden dolayı şimdiye kadar bir ölüm olayı
19 hastalarının evde izole edilmesi onların psikolojik belirtilmemiştir. Tüm aşıların lokal ve genel yan etki-
yapılarını da bozduğu için hekim tarafından dikkatle leri olabilir. Aşıdan sonra 3-4 hafta sonra gelişen geç
gözlemlenmelidir. Gerekirse psikolojik destek sağ- komplikasyon olarak bir olguda nörolojik şikayet ol-
lanmalıdır. Kovid 19 virusunun kliniğinde tam anlaşı- muş ve hasta iyileşmiştir.
lamayan bir konuda nöronlarda yaptığı tahribat olup
anksiyete, depresyon, unutkanlık, hafıza kaybı gibi Sonuç ve Gelecek
psikososyolojik değişikliklere neden olmasıdır. Kovid
19 geçiren hastaların aşırı yorgunluk ve kas ağrıları bir- Kovid 19 hastalığı artık bizlerin yaşam şartlarını etki-
kaç ay sürebilir. Bu hastalarda görülen kronik yorgunluk leyen önemli bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalığın
sendromu kaliteli yaşamı olumsuz etkileyecektir. salgının azalması, önümüzdeki üç-beş yıl içersinde
yaygın aşılama ile anlamlı olarak azaltılabilir. Viru-
Korunma sun değişik suşları başlangıçtan beri bilinmektedir.
Medyanın yalan yanlış bilgilerle toplumu etkilemesi,
Dünya kuruldu kurulalı salgınlar yapan enfeksiyon has- tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi kovid 19 salgınını ön-
talıklarının önlenmesi aşılarla olmuştur. Kemoterapö- lemekte yanlış bir yönledirim yapmaktadır. Şimdiye
tik ajanlar sadece hastalık sırasında kliniğin gidişatını kadar 250 milyona yakın insanı etkileyen beş milyona
etkileyebilir. Kovid 19 salgını başladığı zaman birçok yakın bilinen ölüme neden olan kovid 19 tüm dünya-
ülkede aşı çalışmalarıda başlamıştır. Şu anda kulla- da sağlık, sosyal, psikolojik, ekonomik ve siyasi deği-

nımda olan inaktif, hibrid ve rekombinan aşılar vardır. şikliklere neden olacak belki de dünyada çok önemli
İnaktif aşılar virusun spike proteinine karşı hazırlan- değişiklikler yapacaktır. Bu hastalığı toplumun %80
mıştır ve bir ay ara ile iki kez yapılan aşıdan sonra geçirecek aşılananlar hafif atlatacak ama önümüzdeki
oluşan antikor düzeyi %60-80 gibi düzeyde olduğu be- yıllarda ne gibi komplikasyonlar yapacağı zaman süre-
lirtilmektedir. Rekombinan hazırlanan mRNA aşısıları cinde gözlemlenecektir.

Ekim 2021/Sayı 1 47
BAİBÜ BÜLTEN